Meelezers, zo zet je ze effectief in!
Na een eerdere blog over het vinden van proeflezers ontving ik een email die me inspireerde tot deze blog. Hoe kun je het beste halen uit je meelezers?
Beste Marja,
Ik heb het eerste hoofdstuk herschreven en ik moet zeggen, dat viel me niet mee. Het is gemakkelijker om je te laten leeglopen en het verhaal op te schrijven dan achteraf structurele wijzigingen aan te brengen.
Nu is mijn vraag aan jou: wat is de beste volgende stap? Ik heb een aantal mensen in gedachten die zouden kunnen fungeren als meelezer. Maar moet ik die met een opdracht aan het lezen zetten, of juist gewoon het hoofdstuk mailen en de reactie afwachten? Graag je advies.
Waarom heb je een meelezer nodig?
Elke schrijver vindt zichzelf wel eens terug op een punt waarop je denkt: hoe nu verder?
- De eerste versie van je is manuscript af
- Je wilt weten of een personage wel geloofwaardig is
- Het lukt je niet meer om verschillende verhaallijnen bij elkaar te krijgen (omdat de personages allerlei andere dingen deden of zeiden die je nooit voorzien had :-))
- Je twijfelt of de vorm of het perspectief past bij het verhaal dat je wilt vertellen
- Nadat je een hoofdstuk helemaal omgegooid hebt weet je niet meer of het wel de goede kant opgaat
- Je raakt verstrikt in de tijdslijnen
- Het aantal pagina’s neemt maar toe, terwijl je verhaal niet lijkt te vorderen
- Et cetera
Dit zijn van die typische momenten waarop je de hulp van een of meer meelezers kunt vragen. Je hoeft dus niet je manuscript helemaal af te hebben, je kunt ook fragmenten aan proeflezers voorleggen.
Wie vraag je als proeflezer?
Afhankelijk van jouw schrijfdilemma, zoek je iemand die daarbij past. De ene meelezer let op de punten en de komma’s, de andere is meer gericht op het verhaal. Al naar gelang je ze beter kent, kun je mensen vragen op iets specifieks te letten, op een bepaald aspect van je boek of schrijfstijl.
Wil je je verhaal in zijn geheel laten beoordelen? Wees je ervan bewust dat de smaak van de meelezer dan kan meespelen bij de feedback die je terugkrijgt. De een houdt van spannende boeken, de ander van romantiek. Als je wilt weten of je jouw boek écht een thriller kunt noemen, vraag dan een liefhebber van het genre. De smaak van de meelezer is echter minder belangrijk wanneer je je verhaal vooral technisch wilt laten beoordelen: of personages kloppen en of er geen losse eindjes zijn die de lezer met vragen achterlaten.
Voel je je onzeker over de stijl of over taalfouten? Vraag dan iemand die taalkundig onderlegd is om daar iets over te zeggen.
Vraag je je af het tijdsbeeld wel klopt in je historische roman? Misschien heb je een oom met voldoende kennis van zaken om dat te checken.
Wat vraag je een meelezer?
Uit het voorgaande kun je al opmaken dat de feedback die je van een meelezer krijgt, niet alleen afhangt van de persoon zelf, maar ook van de opdracht die je hem of haar meegeeft. Ga dus bij jezelf na of er feedback is die jij graag zou willen hebben. Soms wil je weten of een bepaalde vertelstijl werkt. Het kan ook dat je wilt checken of de hoofdpersoon voldoende leeft of overtuigingskracht heeft. Of je twijfelt of de verhaallijn spannend genoeg is… Maak je eigen behoefte hierin heel concreet. Des te beter jij weet wat je wilt horen, des te duidelijker kan je een proeflezer instrueren om daar op te letten.
Misschien wil je alleen maar horen wat lezers van je boek vinden, dat kan ook al genoeg zijn.
Hoeveel proeflezers vraag je?
Heel veel beginnende schrijvers vinden het eng om hun boek voor te leggen aan anderen, maar als ze eenmaal over die drempel heen zijn vragen ze steeds meer mensen om kritiek. Mijn advies is echter om niet te veel meelezers te vragen, want dan krijg je heel veel meningen wat ook weer verwarring kan scheppen. Selecteer zorgvuldig de mensen van wie je verwacht dat ze een eerlijk oordeel zullen geven en zet ze gericht in.
Meelezers kunnen je dus helpen om je manuscript op een hoger niveau te tillen. Er zijn verschillende manieren om hun hulp in te roepen. Maak dus een bewuste keuze wie je wanneer, wat, – en vooral- waarom vraagt om feedback op (een deel van) je manuscript. Overigens kan het heel verhelderend werken als je zelf af en toe ook als proeflezer optreedt voor medeschrijvers.
Met vriendelijke groet,
20 september 2012 | Fictie schrijven
Lees 16 reacties
Ingesneeuwd, verslaafd aan lezen, en naast mijn betaalde redigeer- en correctieklussen lees ik ook ’s avonds graag nog wat voor het slapen. Laat maar weten als ik je kan helpen!
(rob.steijger@gmail.com)
Helaas werkloos, dus ik kan niets bieden….
Dag Raymond, ik controleer en corrigeer de eerste 10.000 woorden kosteloos. Zo hoop ik hier en daar mijn voet tussen de deur te krijgen. Laat maar weten als ik je kan helpen.
Ik ben benieuwd en een extra paar ogen is inderdaad echt wel nodig. Mijn laatste boek kostte mij een paar jaar om te schrijven en soms zag ik door de bomen het bos niet meer en ik had te weinig geld voor een goede redactie, dus ik wil nu nog graag de laatste fouten er uit hebben. En ook als klankbord is het handig, want wat ik leuk vind, vindt misschien een lezer erg saai.
Daarna begin ik aan deel twee, wat natuurlijk wel in een keer goed moet zijn 🙂 Dus proeflezers wil ik zeker graag. Ik kan als tegenprestatie altijd de naam van de proeflezer(s) in het verhaal verwerken 🙂
Proeflezers zijn inderdaad belangrijk. Ze zijn de frisse ogen van een schrijfster, want na maanden werken aan een verhaal word je een beetje blind. Ik vind het niet erg als de meningen soms verschillen (zoals ik nu merkte bij mijn boek ‘Moederziel’), maar gelukkig is dat alleen maar op kleine onderdelen. In dit geval een stukje tekst dat de een ‘saai’ vond terwijl de ander er kippenvel van kreeg. Tja… dan telt mijn mening natuurlijk 🙂
Ik zal er eens aandacht aan besteden in de schrijfworkshops die ik verzorg, want jouw blog geeft mij zeker inspiratie. Proeflezen is misschien wel een ondergewaardeerd vak.
Bedankt, Marja!
Ik zoek juist proeflezers en het is inderdaad moeilijk om mensen te vragen als je net je eerste boek afhebt. Ben nu bezig met de derde, maar zoek ook weer proeflezers die vooral op taal- en spelfouten kunnen letten. Ik zit in het fantasy kinderboek genre.
Goed Raymond, dat je hier je oproep doet. Ik ben benieuwd of zich iemand meldt!
groet, Marja
Ik hoop het. Het is en blijft lastig om mensen te vinden.
Mijn boek is al uit, maar ik kan nog wijzigingen aanbrengen dus het gaat om mijn huidige boek en mijn nieuwe.
Heb al iemand gevonden. Ze meldt zich vanavond, dus houd het even in de gaten!
groet, Marja
Ha Raymond,
Ik zou je graag van dienst zijn als proeflezer. Ik ben zelf eindredacteur van diverse (literaire) bladen en heb redactie-ervaring dankzij stages bij verschillende literaire uitgeverijen. Als je me een e-mail stuurt kunnen we bespreken wat je wilt en hoe we het gaan aanpakken.
Hartelijke groet,
Niqué
Ho, ik zie nu dat mijn e-mailadres niet gepubliceerd wordt. Het is: n.vandentillaart@hotmail.com.
Belangrijk is ook dat meelezers eerlijk durven zijn. Ze moeten aangeven wat goed is, maar vooral ook waar hun aandacht afdwaalde of waar het verhaal ongeloofwaardig werd. Dat is lastig en soms eng om te doen.
Ik moest laatst ook voor iemand meelezen. Dat was een persoonlijk verhaal. Het zou dan heel vervelend zijn om te moeten zeggen dat het in ieder geval jouw smaak niet is. Gelukkig was het in dit geval een goed verhaal.
Schrijven blijft een jurysport. Ik moet eerlijk zeggen dat ik weleens veel geroemde boeken lees en niet zie wat er nu zo geweldig aan is. Het is eigenlijk heel lastig om iemand te vinden, die tips geeft waar je iets aan hebt.
Beste Gerhard,
Jazeker, het is moeilijk om mensen te vinden die je de feedback geven waar je iets aan hebt. Daarom is het des te belangrijker dat je zelf weet op welke speciale punten je commentaar zou willen krijgen en daar dus ook specifiek naar te vragen. Ik denk dat het makkelijker kan zijn om goede meelezers te vinden als je zoekt in de categorie medeschrijvers. Zij zullen je vraag eerder begrijpen en gericht kunnen lezen dan iemand die minder vertrouwd is met het schrijfproces.
groet, Marja
Wat een heerlijk stuk om te lezen! Het geeft me het gevoel dat ik op de goede weg ben. Ik ben bezig met een roman en heb een aantal proeflezers ingezet: allen letten zij op andere aspecten van het verhaal. Als je serieus met schrijven bezig bent: vraag anderen om feedback, dat kan zeer verhelderend werken!
Ha Jet,
Goed om te horen dat je roman vordert. En dat je dus ook al delen laat lezen aan mensen in je omgeving. Veel succes!
groet, Marja