5 Schrijftips uit de vorige eeuw
Het geheim van het lezen ruikt schimmelig. De bladzijden met schrijftips zijn vergeeld, het iets dikkere omslagpapier is gekreukt. Vorige week heb ik negen dozen met boeken geschonken aan de nieuwe bibliotheek van Uitgeest. Een particulier initiatief. Onze Openbare Bibliotheek is wegbezuinigd, maar ons dorp legt zich daar niet bij neer. We beginnen hier gewoon weer bij af. Maar dat terzijde.
Gemakkelijker
Die negen dozen heb ik voordat ik ze definitief wegdeed nog stuk voor stuk doorgenomen. Voor de zekerheid. Ik heb er inderdaad nog wat boeken uitgehaald die ik op het tweede gezicht toch liever had dan ik dacht. Sommige ervan zijn uiteindelijk weer teruggegaan in de doos, maar Het geheim van het lezen van Fr. (Frans) van Oldenburg Ermke kon ik niet wegdoen. Want ja, als je het geheim van lezen kent, dan moet schrijven toch gemakkelijker worden?
Knollen of…?
Het gele boekje ligt alweer een tijdje op het tafeltje naast mijn vaste plekje op de bank. Het is best een oud werkje, het heeft geen ISBN, er staat geen jaartal op… Het is ook niet terug te vinden in het archief van de Koninklijke Bibliotheek, dus het moet vroeg twintigste-eeuws zijn. Af en toe sla ik het open. Iemand heeft met een pen een passage onderstreept.
De eerste wet van het lezen […]: om te kunnen lezen, hetzij boeken, aren, aardappels of steenkool, moet men weten wat men zoekt, anders laat men zich knollen voor citroenen, stenen voor antraciet, een stuiversroman voor litteratuur verkopen.
Vind je publiek
Kunnen wij als moderne schrijvers daar niet iets uit leren? Keer het om en je begrijpt dat het nodig is dat je precies moet weten waarover je schrijft. En in combinatie met de boodschap uit het citaat: het is noodzakelijk om zo snel mogelijk duidelijk te maken waarover je boek gaat, wat de lezer ermee op kan schieten. Dan alleen spreek je jouw publiek aan.
Wees te verstaan
Maar om je publiek ook langer vast te houden, is het belangrijk de taal van je lezers te spreken. In dat kader is de volgende onderstreepte passage frappant:
‘Verstaan’ immers betekent zowel ‘duidelijk horen’ als ook ‘begrijpen, bevatten’.
Als een Hongaar tot ons spreekt, en hij doet het hard genoeg, dan kunnen we hem goed verstaan, en toch verstaan we er niets van.
Nog steeds actueel
Dat zo’n antiek boekje in onze tijd toch nog zeggingskracht heeft… Hier is nog zo’n boodschap, let op:
Er bestaat eigenlijk […] geen verschil tussen lezen en luisteren. En de beste manier om te lezen is nog steeds: het al luisterend te doen. Er schuilen tranen en een stem in de dingen. Doch hoeveel te meer geldt dit voor de letters en woorden ener geschreven taal.
Lees hardop
Welbeschouwd zitten er zelfs twee tips in dit fragment. Allereerst kun je eruit halen dat een lezer het verhaal in zich opneemt alsof het wordt verteld. Dus lees wat je geschreven hebt af en toe hardop voor. Dan weet je of het ritme klopt of dat het ergens hapert, of er een balans is tussen korte, directe en lange, samengestelde zinnen. Voorlezen is een goede manier om je optimale formuleringen te kiezen.
Laat je eigen stem klinken
De tweede boodschap is voor fictieschrijvers een noodzaak, maar is minstens zo interessant voor schrijvers van zakelijke non-fictie of managementboeken. Als lezen hetzelfde is als luisteren, kan de lezer jou het beste leren kennen als je je eigen stem laat doorklinken in wat je schrijft. Vertel dus niet alleen jouw eigen unieke verhaal, maar zoek naar woorden, zinnen en beeldspraken die bij jou passen. Vertel je verhaal op jouw eigen unieke wijze, alleen dan word je als schrijver herkenbaar. En voor schrijvende ondernemers betekent dat: herkenbaar voor oude en aantrekkelijk voor nieuwe klanten!
5 Schrijftips
De onbekende lezer van Het geheim van het lezen – ik weet niet wie het is geweest, maar het moet een schrijver zijn geweest – heeft me al vijf schrijftips gebracht. Puur met zijn onderstrepingen. Wat een geluk dat ik dit boekje toch nog uit die doos heb gehaald! Ik laat het lekker nog even op mijn tafeltje liggen. Wie weet wat aandachtig lezen me nog gaat brengen…
Aandacht en oplettendheid en een grote mate van intelligentie zijn vereist […] om in een geschreven tekst aard, persoonlijkheid, het gevoelsleven en de denkwijze, bedoeling en gedachten van de schrijver te ontdekken, die al schrijvend tot ons spreekt met een eigen stem!
Zo zie je maar: Het geheim van het lezen overleeft de tijd. De boodschap blijft actueel ondanks dat hij al bijna een eeuw oud is. En wat heerlijk dat er mensen zijn die belangrijke passages aanstrepten… dat mis je maar mooi in een tweedehands ebook!
Groet,
4 februari 2016 | Marja Duin leest
